بیمه باربری
در فعالیت های تجاری امروزی مهم ترین اجزا انتقال و یا حمل و نقل کالا و اجناس است که احتمال بروز خطر همواری برای محموله ها در حمل و نقل آن وجود دارد. از آن زمان که بازرگانی روز به روز در جهان گسترش یافت ریسک و خطرات در حین انتقال کالا نیز افزایش یافت با وجود اینکه امروزه شاهد پیشرفت سیستم های حمل و نقل در تمام جهان هستیم و از شدت بسیاری از خطرات حمل و نقل کالا نیز کاسته شده است اما با توجه به افزایش تجارت و حجم محمولات اما باز هم ریسک های فروانی در این راه وجود دارد که با تحت پوشش قرار گرفتن در بیمه باربری میتوان برای جبران خسارت و زیان های وارده به کالا از مبداء بارگیری الی مقصد نهایی که به آنها صدمه وارد می شود میتوان از بیمه باربری استفاده کرد.
انواع بیمه باربری
در ایران برای حمل محموله های هوایی، زمینی و دریایی از بیمه باربری استفاده میشود و با توجه به مبدا و مقصد محموله ها دو نوع بیمه در این زمینه قابل صدور می باشد.
- بیمه باربری داخلی
- بیمه باربری صادراتی و وارداتی
بیمه باربری داخلی:
کلاً از این بیمه برای حمل و نقل کالا در داخل ایران یعنی مبدا و مقصد آن ایران باشد استفاده می شود.
بیمه باربری صادراتی و وارداتی:
از بیمه باربری صادراتی و وارداتی برای انتقال محموله از ایران به خارج کشور یعنی کشورهای دیگر (بین المللی) مورد استفاده قرار می گیرد.
خطراتی که تحت پوشش بیمه باربری میباشد عبارتند از:
خطرات بیمه باربری را با توجه به نوع پوشش آن به 4 دسته تقسیم بندی شده است.
- دسته C: در این دسته از تقسیم بندی خطرات انواع آتش سوزی، به گل نشستن، انفجار، غرق، واژگونی خارج شدن از ریل، تصادم با اجسام خارجی، زیان همگانی، تخلیه کالا در بندر اضطراری، به دریا انداختن می باشد.
- دسته B: در این دسته از تقسیم بندی علاوه تمام خطرهای تحت پوشش دسته C موارد دیگری چون آسیب و خسارت های زلزله، آتشفشان، ساعقه، به دریا افتادن کالا از کشتی، آب دیدگی، وسیله حمل زمینی، کانتینر و انبار کالا و تلف و ضایع شدن کلی هر بسته کامل از کالا در زمان بارگیری یا تخلیه از شناور تحت پوشش این دسته می باشد.
- دسته A: در این دسته از تقسیم بندی که کامل ترین نوع پوشش بیمه باربری است که در آن کلیه خطرهایی که در زمان حمل کالا قابل وقوع می باشد تحت پوشش قرار می گیرند.
- دسته Total loss یا خسارت کلی: در این دسته از تقسیم بندی تنها خسارت از بین رفتن تمام محموله تحت پوشش قرار می گیرد و در زمانی میتوان از این بیمه نامه استفاده کرد که محموله در حادثه ای از چون غرق شدن یا مفقود شدن محموله به طور کامل، آتش سوزی و یا در حادثاتی که هزینه تعمیر و یا نجات محموله بیشتر از ارزش کالا باشد.
مواردی که تحت پوشش بیمه باربری قرار ندارند:
- فرسودگی و پوسیدگی عادی کالا، نشت و ریزش عادی
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه قابل انتصاب به سوء عمل ارادی بیمه‌گذار
- نشت و ریزش عادی، کسری عادی وزن یا حجم و یا فرسودگی و پوسیدگی عادی کالای مورد بیمه
- عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا شناور یا نامناسب بودن کشتی یا شناور برای حمل این کالای مورد بیمه
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه به علت عیب ذاتی یا ماهیت مورد بیمه
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه ناشی از ورشکستگی یا اعسار مالکان، مدیران، اجاره کنندگان یا گردانندگان کشتی یا قصور در انجام تعهدات مالی از طرف یکی از آنها
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه ای که علت آن تاخیر باشد، حتی اگر این تاخیر ناشی از خطرات بیمه شده باشد
- جنگ، اعتصاب
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه‌های که مستقیم یا غیر مستقیم به علت یا ناشی از کاربرد هر نوع سلاح یا وسیله ای باشد که با انرژی اتمی یا شکست هسته ای و یا ترکیب هسته ای یا واکنش مشابه دیگر با نیرو یا ماده رادیواکتیو کار کنند
- نامناسب بودن کانتینر یا وسیله حمل جهت حمل سالم مورد بیمه
- تلف شدن، آسیب دیدن یا هزینه ناشی از ناکافی بودن یا نامناسب بودن بسته بندی یا آماده سازی کالای مورد بیمه برای حمل، مشروط بر اینکه بسته بندی یا آماده سازی قبل از شروع این بیمه انجام شده یا بوسیله بیمه‌گذار یا کارکنان او انجام شده باشد و تحمل مقابله با حوادث معمول در سفر بیمه شده را نداشته باشد.
اصطلاحات تخصصی بیمه باربری
- زیان همگانی: اصطلاح زیان همگانی مربوط بیمه دریانوردی است که عبارتند از تمام طرف هایی هستند که در یک سفر دریایی دخیل بوده و در مواقع حادثه تصمیات لازم را بری قربانی کردن داوطلبانه محموله های کشتی برای نجات کشتی میگیرند.
- بیمه اتکایی (Reinsurance): قرارداد واگذاری میباشد که نظر به آن شرکت بیمه بخشی از تعهدات بیمه ای که بیشتر از ظرفیت مالی و فنی آن شرک میباشد را دوباره در یک شرکت و یا چند شرکت دیگر بیمه میکند.
- بارنامه: اوراق بهادری هستند که از سوی موسسه باربری یا شرکت حمل و نقل صادر شده و مندرجات آن عبارتند از: شماره بارنامه، نام فرستنده، نام گیرنده، آدرس فرستنده، آدرس گیرنده، تاریخ و زمان حرکت، مبلغ کرایه و حمل و نقل، مشخصات کالا، و میزان مبلغ بیمه بار میباشد.
- واقعی: اصطلاحیست که یک محموله دریک حادثه بطور کامل از بین رود.
- فرضی: در صورتی که هزینه تعمیر و یا بازسازی محموله از ارزش واقعی آن بالاتر باشد بیمه گر ترجیح می دهد که غرامت آن کالا را بپردازد.
- عدم نفع: برای اینکه بیمه گذار در زمان خسارت تا زمان دریافت خسارت و تهیه مجدد کالا و عرضه آن به بازار ، دچار ضرر مالی نشود ، با خریداری 10% ارزش اضافی می تواند خسارت خود را جبران کند .
- ارزش مورد بیمه: اگر بین بیمه گر و بیمه گذار بر سر ارزش بیمه و مبلغ آن توافقی انجام نشود و به تسامح نرسند ، ارزش مورد بیمه شامل مجموع قیمت خرید کالا ، هزینه حمل و نقل آن و عدم نفع می شود .
- پارتشیپمنت: یعنی کالای بیمه شده طی چند مرحله از مبدا به مقصد مشخص شده در بارنامه حمل شود .
- ترانشیپمنت: اگر کالا از یک وسیله نقلیه به یک وسیله نقلیه دیگر انتقال پیدا کند ، آن را ترانشیپمنت گویند.
- اف او بی ((FOB: یعنی تحویل پول روی عرشه یعنی اینکه قیمت تحویل محموله تا لحظه تحویل پول روی عرشه کشتی است. در شرایط فوق که از جمله قوانین بین المللی است فروشنده باید هزینه محموله را تا محل حمل اصلی پرداخت کند و خریدار کل تمام هزینه های بعد از آن را متقبل شود.
مزیت های بیمه باربری:
همانطور که هر بیمه مزیت های خاص خود را دارا میباشد بیمه باربری نیز مزیت های خود را دارد که از جمله مهترین مزیت این بیمه این تضمین سلامت محموله و کالا برای مالکان بار تضمین شده و به این ترتیب تجارت به شکل بین المللی گسترش یافته و قابلیت جبران هر نوع خسارت ناشی از حادثات که تحت پوشش بیمه باربری میباشد جبران شود.